ENUng thư là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất hiện nay, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh. Một câu hỏi thường được nhiều người đặt ra là: “Ung thư có di truyền hay không?” Câu trả lời không đơn giản, vì mặc dù phần lớn các loại ung thư không có tính di truyền, nhưng có một số loại ung thư xuất hiện do yếu tố di truyền từ thế hệ trước.
Ung thư có phải do di truyền không?
Theo các nghiên cứu, có khoảng 5-10% các trường hợp ung thư là do di truyền. Điều này có nghĩa là ung thư có thể truyền từ cha mẹ sang con cái qua các đột biến gen di truyền (còn gọi là đột biến dòng mầm). Đột biến này phát sinh từ tế bào tinh trùng hoặc trứng và có khả năng truyền sang thế hệ sau với xác suất khoảng 50%.
Tuy nhiên, phần lớn các trường hợp ung thư không phải do yếu tố di truyền mà xuất phát từ các đột biến xảy ra trong suốt cuộc đời của một người. Những đột biến này có thể do tiếp xúc với các yếu tố môi trường gây ung thư như thuốc lá, bức xạ, hóa chất độc hại, hoặc lối sống không lành mạnh.
Những loại ung thư có tính di truyền
Hiện nay, có hơn 20 loại ung thư được xác định có tính di truyền trong gia đình. Một số loại phổ biến bao gồm:
- Ung thư vú: Những người có mẹ hoặc chị em gái bị ung thư vú có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người bình thường.
- Ung thư buồng trứng: Di truyền gen BRCA1/2 có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư buồng trứng ở phụ nữ.
- Ung thư đại trực tràng: Hội chứng Lynch và hội chứng đa polyp đại trực tràng gia đình là hai nguyên nhân di truyền phổ biến dẫn đến loại ung thư này.
- Ung thư tuyến tiền liệt: Đàn ông có người thân trực hệ mắc ung thư tuyến tiền liệt cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Cách thức di truyền gen ung thư
Các đột biến gen có thể di truyền theo hai cách chính: di truyền gen trội và di truyền gen lặn.
- Di truyền gen trội: Chỉ cần một bản sao gen đột biến là đủ để làm tăng nguy cơ mắc ung thư. Ví dụ, đột biến gen gây hội chứng Lynch có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng không polyp.
- Di truyền gen lặn: Cần cả hai bản sao gen đột biến để gây ra ung thư. Ví dụ, đột biến gen BRCA1/2 gây ung thư vú và buồng trứng ở phụ nữ.
Những ai nên xét nghiệm gen tầm soát ung thư?
Theo American Cancer Society, nếu bạn có các dấu hiệu dưới đây, nên xem xét việc thực hiện xét nghiệm gen để phát hiện nguy cơ ung thư di truyền:
- Có người thân trực hệ (cha, mẹ, anh chị em, con cái) bị ung thư.
- Nhiều thành viên trong gia đình mắc cùng một loại ung thư.
- Thành viên trong gia đình mắc nhiều loại ung thư khác nhau.
- Ung thư xuất hiện ở thành viên trong gia đình khi còn trẻ.
- Các trường hợp ung thư hiếm gặp như ung thư vú ở nam giới.
Tầm quan trọng của việc tầm soát sớm
Việc phát hiện sớm ung thư thông qua các biện pháp tầm soát là vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với những gia đình có tiền sử mắc các bệnh ung thư di truyền. Tầm soát giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn đầu, khi khả năng điều trị thành công cao hơn và ít gây tổn hại cho cơ thể.
Ví dụ, phụ nữ có nguy cơ cao mắc ung thư vú do di truyền nên thường xuyên thực hiện các biện pháp tầm soát như chụp nhũ ảnh, xét nghiệm BRCA1/2 để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
Ung thư trẻ hóa – mối lo ngại mới
Hiện nay, ung thư đang có xu hướng trẻ hóa, với nhiều trường hợp người trẻ mắc bệnh ung thư hơn so với trước đây. Đây là dấu hiệu đáng báo động, đòi hỏi những người trẻ tuổi có tiền sử gia đình mắc ung thư phải chủ động hơn trong việc tầm soát và phát hiện bệnh sớm.
Những người trẻ tuổi phát hiện mắc ung thư thường là do các đột biến gen di truyền, và nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, ung thư có thể phát triển nhanh chóng và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.
Lời khuyên từ chuyên gia
Việc phát hiện sớm và tầm soát ung thư đóng vai trò vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với những người có yếu tố di truyền. Ông cũng nhấn mạnh rằng, không phải ai mang gen đột biến di truyền cũng sẽ mắc ung thư, tuy nhiên việc tầm soát và theo dõi sức khỏe định kỳ sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và tăng cơ hội điều trị thành công.
Nếu bạn hoặc gia đình có tiền sử mắc ung thư, hãy đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn chi tiết về các xét nghiệm gen và biện pháp tầm soát phù hợp.
Kết luận
Ung thư có thể di truyền, nhưng không phải tất cả các loại ung thư đều do yếu tố di truyền. Việc nắm rõ yếu tố nguy cơ và thực hiện các biện pháp tầm soát sớm có thể giúp phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu và cải thiện kết quả điều trị. Nếu bạn lo ngại về khả năng di truyền của ung thư trong gia đình, đừng ngần ngại tìm đến các chuyên gia y tế để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
